Nếu Lào Cai được biết đến là tỉnh dẫn đầu trong phát triển du lịch cộng đồng, thì huyện Bắc Hà lại nổi bật trong việc khai thác giá trị của mô hình này nhằm bảo tồn văn hóa truyền thống, đồng thời thúc đẩy kinh tế – xã hội.

Bắc Hà đang tích cực khai thác những thành tựu từ chương trình xây dựng nông thôn mới và dần chuẩn hóa các điểm du lịch cộng đồng trong khu vực. Điều này được thực hiện theo chỉ đạo của Ủy ban Nhân dân tỉnh Lào Cai tại Quyết định số 2247/QĐ-UBND ban hành ngày 05 tháng 9 năm 2024.

Lào Cai là tỉnh đi đầu cả nước về phát triển loại hình homestay với 457 cơ sở. Đây cũng là tỉnh đầu tiên được Hiệp hội Du lịch các quốc gia ASEAN công nhận đạt tiêu chuẩn homestay ASEAN cho nhóm cơ sở lưu trú tại gia của đồng bào dân tộc Giáy ở xã Tả Van (thị xã Sa Pa) và đồng bào dân tộc Tày ở xã Tà Chải (hiện đã sáp nhập vào thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà). Vào đầu năm 2023, trong khuôn khổ Diễn đàn du lịch Đông Nam Á – ATF 2023 tổ chức tại Indonesia, cụm homestay ở xã Nghĩa Đô (huyện Bảo Yên) đã nhận giải thưởng Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay) ASEAN lần thứ 4. Đây là những giải thưởng quý giá của ASEAN nhằm tôn vinh và phát triển thương hiệu cho doanh nghiệp, sản phẩm và dịch vụ du lịch chất lượng cao trong khu vực.

Tà Chải nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và nền văn hóa phong phú của gần 10 dân tộc anh em, đặc biệt là văn hóa truyền thống của người Tày.

Điểm nhấn Tà Chải

Theo Nghị quyết số 1197/NQ-UBTVQH15 ngày 28/9/2024 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tỉnh Lào Cai sẽ thực hiện sáp nhập xã Tà Chải vào thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà từ ngày 01/11/2024.

– Toàn bộ diện tích của xã Tà Chải sẽ được chuyển giao cho thị trấn, với tổng diện tích là 5,02 km².
– Dân số của xã này cũng sẽ thuộc về thị trấn, với tổng số 3.342 nhân khẩu.

Việc sáp nhập này sẽ mang lại cơ hội phát triển mới cho thị trấn Bắc Hà, giúp địa phương này hướng tới việc nâng cấp lên đô thị loại IV trong giai đoạn từ 2025 đến 2030. Đồng thời, điều này cũng tạo cơ hội phát triển cho Tà Chải, nơi nổi bật về du lịch cộng đồng trên cao nguyên trắng.

Trước khi sáp nhập, xã Tà Chải đã hoàn thành tiêu chí nông thôn mới (NTM) nâng cao vào tháng 7/2022. Tại thời điểm đạt chuẩn, toàn xã có 100% đường trục thôn, xóm được bê tông hóa; 100% tuyến đường giao thông nông thôn luôn đảm bảo xanh – sạch – đẹp; 98,9% hộ dân có nhà ở đạt tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng…

Từ lâu, Tà Chải đã được biết đến với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và nền văn hóa phong phú của gần 10 dân tộc anh em, nổi bật là văn hóa truyền thống của người Tày. Đây chính là lợi thế để Tà Chải phát triển mô hình du lịch cộng đồng.

Du lịch cộng đồng tại Tà Chải được thúc đẩy từ thành quả xây dựng NTM. Diện mạo NTM ở Tà Chải được làm phong phú bởi các homestay, tất cả đều là nhà sàn truyền thống của người Tày.

Sau khi sáp nhập, dự kiến đô thị du lịch trung tâm thị trấn sẽ có sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ. Việc sáp nhập địa giới hành chính sẽ tạo ra nguồn lực, mở rộng không gian phát triển, khai thác tiềm năng và lợi thế của địa phương.

Nguyễn Duy Hòa Ông Bí thư Huyện ủy Bắc Hà (Phát biểu tại Kỳ họp thứ 11 của HĐND thị trấn Bắc Hà diễn ra ngày 08/11/2024)

Theo số liệu thống kê, hiện tại trên địa bàn xã có 17 homestay, chủ yếu tập trung ở thôn Na Lo và thôn Na Kim. Với những đặc điểm riêng và cách thức làm du lịch chuyên nghiệp, nhóm cơ sở lưu trú homestay tại Tà Chải đã được Hiệp hội Du lịch các quốc gia ASEAN công nhận đạt tiêu chuẩn homestay ASEAN.

Danh hiệu này khẳng định thương hiệu du lịch và thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với Tà Chải nói riêng và Bắc Hà nói chung.Việc xã Tà Chải được sáp nhập vào thị trấn Bắc Hà thực sự là một bước tiến quan trọng giúp địa phương này thu hút đầu tư, nâng cao vị thế của thị trấn như một đô thị trung tâm trong khu du lịch nổi bật của tỉnh Lào Cai và khu vực Tây Bắc.

Tiếp nối những thành công trong xây dựng nông thôn mới, sau khi sáp nhập, xã Tà Chải (cũ) sẽ được hưởng lợi từ quy hoạch chung của đô thị Bắc Hà. Huyện Bắc Hà đang tập trung đầu tư vào các công trình hạ tầng kỹ thuật và xã hội, đồng thời phát triển hạ tầng du lịch nhằm thúc đẩy kinh tế – xã hội của thị trấn Bắc Hà sau khi sáp nhập.

Một trong những dự án nổi bật là Khu nhà ở kết hợp làng văn hóa du lịch phía Nam hồ Na Cồ. Dự án này nằm ở khu vực giáp ranh giữa thị trấn Bắc Hà và xã Tà Chải (cũ), với diện tích hơn 6,1ha và tổng vốn đầu tư dự kiến lên tới hơn 572 tỷ đồng.

Sau khi sáp nhập, thị trấn Bắc Hà sẽ có thêm không gian phát triển mới, tạo điều kiện để nâng cấp thành đô thị loại IV trong giai đoạn 2025 – 2030; đồng thời mở ra cơ hội phát triển mới cho Tà Chải – một điểm nhấn về du lịch cộng đồng trên cao nguyên trắng. (Trong hình: Thị trấn Bắc Hà mờ ảo trong sương sớm)

Theo quy hoạch, nơi đây sẽ hình thành một khu đô thị tiện ích bao gồm: Khu nhà ở kết hợp làng văn hóa du lịch nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của cư dân địa phương, các xã lân cận và các nhà đầu tư có nhu cầu lưu trú, phát triển văn hóa, dịch vụ, du lịch tại khu vực này.

Hướng tới chuẩn hóa

Xuất phát từ tiềm năng của Tà Chải, huyện Bắc Hà đang triển khai nhiều giải pháp để phát triển du lịch bền vững, tạo ra bước đột phá trong phát triển kinh tế – xã hội. Tại khu vực nông thôn, tiềm năng du lịch cộng đồng sẽ được khai thác để thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới tại các địa phương trong huyện.Xã Bản Liền có khoảng 500 hộ dân, trong đó hơn 400 hộ tham gia vào việc liên kết sản xuất với Hợp tác xã Chè hữu cơ Bản Liền. Toàn xã hiện có khoảng 140ha chè Shan Tuyết đã được công nhận là chè hữu cơ. Năm 2019, sản phẩm chè Bản Liền đã vinh dự đạt danh hiệu OCOP hạng 5 sao đầu tiên tại Lào Cai.

Bản Liền nằm trong danh sách 10 xã của tỉnh Lào Cai phấn đấu đạt chuẩn vào năm 2024. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của bão số 3, tiến độ thực hiện một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM) của xã bị chậm lại, đặc biệt là các tiêu chí về nhà ở, giao thông và thu nhập.

Theo ông Đặng Hùng Cường, Chủ tịch UBND xã Bản Liền, vào ngày 23/10/2024, UBND tỉnh Lào Cai đã tổ chức cuộc họp để nghe báo cáo về tiến độ của các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM trong năm 2024. Do thiệt hại nặng nề từ thiên tai, xã Bản Liền đã đề nghị lùi thời gian hoàn thành mục tiêu NTM sang năm 2025.

Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực quan trọng và cũng là động lực giúp Bản Liền vượt qua khó khăn chính là tiềm năng du lịch cộng đồng (DLCĐ). Khi đến Bản Liền, du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ, những đồi chè Shan tuyết xanh mướt, cùng với những thửa ruộng bậc thang tuyệt đẹp vào mùa nước đổ và mùa vàng, khiến bất kỳ ai đặt chân đến đây cũng phải say mê.

Hiện tại, toàn xã có 12 hộ dân kinh doanh homestay. Mặc dù hoàn lưu của bão số 3 vào tháng 9/2024 không ảnh hưởng đến các hộ làm dịch vụ DLCĐ, nhưng nhiều tuyến đường giao thông nông thôn giữa các thôn, xã bị sạt lở đã gây khó khăn cho du khách trong việc di chuyển đến đây.Giống như Bản Liền, nhiều khu vực khác trên cao nguyên trắng Bắc Hà cũng có khả năng phát triển du lịch cộng đồng. Ông Bùi Văn Vinh, Trưởng Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Bắc Hà, cho biết khi nhắc đến du lịch cao nguyên trắng, người ta thường nghĩ đến tuyến du lịch sông Chảy, chợ văn hóa Cốc Ly, khám phá Hang Tiên, tham quan di tích lịch sử thành cổ Trung Đô và dinh thự Hoàng A Tưởng; tìm hiểu văn hóa của các dân tộc Tày, Mông; xem nghề rèn và nghề nấu rượu truyền thống của người Mông ở Bản Phố; làng văn hóa Tả Van Chư,…

Để tận dụng những lợi thế trong phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch cộng đồng, Bắc Hà đã thành công trong việc phục hồi các lễ hội truyền thống như lễ hội đua ngựa, đánh quay, kéo co, lễ hội xuống đồng,… nhằm thu hút khách du lịch lưu trú tại địa phương. Nhờ vào các chương trình dự án từ ngân sách nhà nước, huyện Bắc Hà đang chú trọng đầu tư cơ sở vật chất phục vụ du lịch tại một số thôn, bản có tiềm năng.

Theo Kế hoạch số 212/KH-UBND ngày 07/7/2022 về thực hiện Chương trình MTQG 1719, huyện Bắc Hà đặt mục tiêu đến năm 2025, tổng lượng khách du lịch đến địa bàn đạt 01 triệu lượt khách; thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn huyện đạt 65 triệu đồng/người/năm.

Riêng đối với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 (Chương trình MTQG 1719), từ năm 2021 đến năm 2025, huyện Bắc Hà được phân bổ 646,553 tỷ đồng để thực hiện.

Ngoài việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng và hỗ trợ phát triển sản xuất, huyện còn tập trung vào việc khôi phục, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống; cung cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị văn hóa nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số kết hợp với phát triển du lịch cộng đồng.Theo ông Bùi Văn Vinh, Trưởng Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Bắc Hà, để phát triển du lịch cộng đồng (DLCĐ) một cách bền vững và tạo động lực cho việc xây dựng nông thôn mới (NTM), các địa phương cần từng bước nâng cấp theo tiêu chuẩn quốc tế và khu vực. Điển hình như điểm DLCĐ Tà Chải, nơi đã được công nhận đạt tiêu chuẩn homestay ASEAN, doanh thu từ du lịch đã đóng góp quan trọng vào việc Tà Chải hoàn thành tiêu chí NTM nâng cao trước khi hợp nhất vào thị trấn Bắc Hà.

Điều này cũng phù hợp với định hướng của UBND tỉnh Lào Cai trong Đề án Phát triển du lịch cộng đồng gắn liền với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, đã được phê duyệt theo Quyết định số 2247/QĐ-UBND ngày 05/9/2024.

Trong Đề án này, tỉnh Lào Cai đặt ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 7 mô hình DLCĐ đạt tiêu chuẩn ASEAN, 11 mô hình DLCĐ đáp ứng tiêu chí điểm du lịch cấp tỉnh hoặc theo TCVN 13259:2020 về chất lượng dịch vụ du lịch cộng đồng; 7 thôn thực hiện mô hình DLCĐ theo Đề án sẽ được công nhận là thôn NTM và thôn kiểu mẫu.

Để chuẩn hóa DLCĐ, UBND tỉnh dự kiến tổng nhu cầu vốn cho Đề án Phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2030 là gần 338 tỷ đồng.

Với nguồn lực này, tỉnh sẽ hỗ trợ các địa phương và hộ kinh doanh hoàn thiện hạ tầng cơ sở; bảo tồn, nghiên cứu và phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, sinh thái, ẩm thực và nông nghiệp; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đón 1,7 triệu lượt khách tham quan loại hình du lịch cộng đồng, với doanh thu từ du lịch cộng đồng chiếm 10% tổng thu từ khách du lịch của tỉnh.